Η πρόσφατη πυρκαγιά στη Βορειοανατολική Αττική μας έφερε και πάλι μπροστά σε ένα φαινόμενο που φαίνεται να αντιμετωπίζουμε όλο και πιο συχνά τα τελευταία χρόνια.
Πρόκειται για την εμφάνιση και στην χώρα μας του όρου Megafires, ή αλλιώς Μεγαπυρκαγιές. Πυρκαγιές δηλαδή που ξεπερνούν τα μέχρι τώρα δεδομένα και κατακαίνε με μανία τεράστιες εκτάσεις, όντας εξαιρετικά δύσκολο να κατασβεστούν.
Ως Μegafire (Μεγαπυρκαγιά) ονομάζεται μια πυρκαγιά εξαιρετικά μεγάλης κλίμακας και έντασης, που κατακαίει εκτεταμένες εκτάσεις γης, συχνά ξεπερνώντας τα 100.000 στρέμματα (1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα).
Δεν είναι όμως μόνο η έκταση που καλύπτουν. Είναι παράλληλα και ο τρόπος που εμφανίζεται η καταστροφική τους μανία. Χαρακτηρίζονται από απίστευτα γρήγορη εξάπλωση, πολύ υψηλές θερμοκρασίες και από την δυνατότητα να δημιουργούν το δικό τους μικροκλίμα, κάτι που κάνει την αντιμετώπισή τους εξαιρετικά δύσκολη.
Οι Μεγαπυρκαγιές έχουν την δυνατότητα να αλλάζουν το κλίμα της κάθε περιοχής και μάλιστα να δημιουργούν ακόμα και «ξηρές καταιγίδες» με μεγάλη συχνότητα κεραυνών, κάτι που μπορεί να δημιουργεί διαρκώς νέες εστίες φωτιάς.
Αυτό που προκαλεί όμως μεγάλη ανησυχία στην Ελλάδα αλλά και σε ολόκληρο τον πλανήτη, είναι η μεγάλη συχνότητα που εμφανίζονται τα τελευταία χρόνια αυτού του είδους οι πυρκαγιές, κάτι που όπως είναι προφανές οφείλεται στην κλιματική αλλαγή, και τα μεγάλα θερμά καλοκαίρια με την παρατεταμένη ξηρασία που έχουν γίνει πια ο κανόνας.
To παράδοξο όμως είναι ότι αυτές οι φωτιές δεν εμφανίζονται πλέον μόνο στα «καυτά» σημεία του πλανήτη όπως η Μεσόγειος, η Καλιφόρνια ή η Αυστραλία, αλλά κατακαίουν τεράστιες περιοχές σε μέρη του πλανήτη σαφώς πιο υγρά, όπως η Σκανδιναβία, ο Καναδάς και η Σιβηρία.
Παρόλο που μόνο το 3% περίπου όλων των πυρκαγιών φτάνει σε καθεστώς Μεγαπυρκαγιάς, ευθύνονται για περισσότερο από το 50% των καμένων εκτάσεων στον κόσμο.
Τα τελευταία χρόνια, ορισμένες πυρκαγιές έχουν ξεπεράσει το ένα εκατομμύριο στρέμματα, κερδίζοντας τον χαρακτηρισμό “Γιγα-πυρκαγιές”. Παραδείγματα περιλαμβάνουν την πυρκαγιά Yellowstone στη Μοντάνα και το Άινταχο (1,58 εκατομμύρια στρέμματα το 1988), το σύμπλεγμα Taylor στην Αλάσκα (1,3 εκατομμύρια στρέμματα το 2004).
Στην Ελλάδα οι Μεγαπυρκαγιές είναι φαινόμενο που γίνεται όλο και πιο συχνό τα τελευταία χρόνια. Οι μεγαλύτερες πυρκαγιές αυτής της μορφής είναι:
Η πυρκαγιά στην Ηλεία το 2007, που έκαψε πάνω από 800.000 στρέμματα, άφησε πίσω 84 νεκρούς, εκατοντάδες καμένα σπίτια, και παρ’ ολίγον να κάψει εντελώς τον αρχαιολογικό χώρο της Ολυμπίας.
Οι πυρκαγιές στην Ανατολική Αττική το 2009 που κατέστρεψαν χιλιάδες στρέμματα δασικής έκτασης και οδήγησαν στην εκκένωση αρκετών οικισμών. Αν και δεν υπήρχαν ανθρώπινα θύματα, η καταστροφή του φυσικού περιβάλλοντος ήταν τεράστια.
Η πυρκαγιά στο Μάτι το 2018 άφησε πίσω της μία τεράστια καταστροφή και μία ανοιχτή πληγή από τον άδικο χαμό 108 ανθρώπων. Οι πυρκαγιές στην Εύβοια το 2021 κατέστρεψαν πάνω από 500.000 χιλιάδες στρέμματα και έκαναν τεράστιες ζημιές σε περιουσίες και το φυσικό περιβάλλον.
Οι πυρκαγιές στην Πεντέλη και την Βαρυμπόμπη το 2021 συγκαταλέγονται μέσα σε αυτές τις Μεγαπυρκαγιές, όπως και αυτή που κατέστρεψε μεγάλο μέρος της Ρόδου το 2023, καίγοντας επί ημέρες το νησί.
Η φωτιά που έχει καταγραφεί ως η μεγαλύτερη στην χώρα μας -και μαζί η μεγαλύτερη στην Ευρώπη- είναι αυτή του 2023 στην Αλεξανδρούπολη και το περίφημο δάσος της Δαδιάς, όπου σύμφωνα με υπολογισμούς η έκταση που καταστράφηκε ξεπέρασε το 1 εκατομμύριο στρέμματα.
Οι πυρκαγιές που έκαιγαν επί μήνες στην Αυστραλία το 2019-2020 κατέστρεψαν πάνω από 18 εκατομμύρια στρέμματα ενώ το 2018 ξέσπασε η πιο θανατηφόρα και καταστροφική πυρκαγιά στην ιστορία της Καλιφόρνιας, που προκάλεσε το θάνατο 85 ανθρώπων και κατέστρεψε την πόλη Paradise.
Το 2019 επίσης ο Αμαζόνιος καιγόταν για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, με ανυπολόγιστες εκτάσεις να έχουν αποψιλωθεί.
Όπως φαίνεται, οι Μεγαπυρκαγιές ήρθαν για να μείνουν. Και όπως αποδείχτηκε για άλλη μια φορά στην πρόσφατη φωτιά στην βορειανατολική Αττική, τα μέχρι τώρα «εργαλεία» που είχαμε στην διάθεσή μας δεν επαρκούν για την αντιμετώπισή τους.
Οι φωτιές αυτού του τύπου απαιτούν διαφορετική προσέγγιση τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και σε επίπεδο σχεδιασμού της δράσης των δυνάμεων που αναλαμβάνουν τον έλεγχο και την κατάσβεσή της.
Χρειάζεται συντονισμός και ανταλλαγή εμπειριών και τεχνογνωσίας με όλες τις χώρες -ιδίως της Μεσογείου- που αντιμετωπίζουν αυτό το νέο καταστροφικό φαινόμενο. Και απαιτείται μία εντελώς διαφορετική στρατηγική δράσης, έτσι ώστε να μην χρειάζεται να καεί και το τελευταίο δέντρο ή να φτάσει η φωτιά στις αστικές λεωφόρους για να σταματήσει μόνη της το καταστροφικό της έργο.
Οι Μεγαπυρκαγιές αποτελούν μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για τις σύγχρονες κοινωνίες, καθώς οι κλιματικές αλλαγές εντείνουν τις συνθήκες που ευνοούν την εξάπλωσή τους. Η αποτελεσματική αντιμετώπισή τους απαιτεί διεθνή συνεργασία, σύγχρονες τεχνολογίες και ολοκληρωμένες στρατηγικές διαχείρισης.
Οι Μεγαπυρκαγιές θα είναι πλέον η κύρια απειλή για το περιβάλλον στην χώρα μας. Όσο πιο γρήγορα προσαρμοστούμε στα νέα δεδομένα, όσο πιο γρήγορα αλλάξουμε το υπόδειγμα της αντίληψής μας για το δάσος, τόσο λιγότερες και πιο ελεγχόμενες θα είναι οι συνέπειες για το περιβάλλον και τις ζωές μας.
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
