Ο Νίκος Τσάφος είναι επικεφαλής σύμβουλος ενέργειας του Πρωθυπουργού, με ειδίκευση στις ενεργειακές πολιτικές και την ανάλυση αγορών ενέργειας.
Η ελληνική ενεργειακή αγορά είναι ένα θέμα που συχνά απασχολεί τόσο τα νοικοκυριά όσο και τη βιομηχανία. Καθώς οι τιμές της ενέργειας παραμένουν στο επίκεντρο των συζητήσεων, ας δούμε μερικούς διαδεδομένους μύθους και τις πραγματικότητες που παρουσιάζουν τα επίσημα δεδομένα.
Μύθος: Τα ελληνικά νοικοκυριά πληρώνουν τις υψηλότερες τιμές στην Ευρώπη
Τα στοιχεία της Eurostat δείχνουν ότι οι τιμές ρεύματος για τα ελληνικά νοικοκυριά είναι διαχρονικά χαμηλότερες από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, όπως φαίνεται στο πρώτο γράφημα. Αν και οι αυξήσεις στην τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας επηρέασαν όλους τους Ευρωπαίους καταναλωτές, τα ελληνικά νοικοκυριά συνέχισαν να πληρώνουν λιγότερο σε σχέση με άλλες χώρες της ΕΕ, με τις τιμές να παραμένουν σχετικά σταθερές για την Ελλάδα σε σχέση με την Ευρώπη. Το ίδιο αποδεικνύεται και από τον δείκτη του Household Energy Price Index.
Μύθος: Η ελληνική βιομηχανία χωλαίνει λόγω του υψηλού κόστους ενέργειας
Ένας άλλος κοινός μύθος είναι ότι η ελληνική βιομηχανία δεν μπορεί να αναπτυχθεί λόγω του κόστους ενέργειας. Ωστόσο, τα δεδομένα δείχνουν ότι ο δείκτης μεταποίησης, που είχε υποστεί σημαντική πτώση κατά την περίοδο της οικονομικής κρίσης, έχει σχεδόν ανακάμψει πλήρως. Ειδικά από το 2021 και μετά, παρατηρείται μια θετική πορεία στον τομέα της βιομηχανίας, αποδεικνύοντας ότι η ενέργεια δεν είναι ο βασικός ανασταλτικός παράγοντας.
Αλήθεια: Η Ελλάδα έχει διαχρονικά υψηλές τιμές στη χονδρική
Όσον αφορά τη χονδρεμπορική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας, η Ελλάδα είναι σταθερά μεταξύ των χωρών με τις υψηλότερες τιμές, όπως φαίνεται στο τρίτο γράφημα. Αυτό το φαινόμενο παρατηρείται από το 2015 και δεν σχετίζεται απαραίτητα με πρόσφατες αλλαγές, όπως η απολιγνιτοποίηση ή το target model, αλλά φαίνεται να είναι μια μακροχρόνια τάση λόγω γεωγραφικών και άλλων παραγόντων.
Μύθος: Η απολιγνιτοποίηση ανέβασε τις τιμές
Η απολιγνιτοποίηση είναι μια διεθνής τάση που έχει ακολουθήσει και η Ελλάδα, μειώνοντας τη χρήση λιγνίτη τα τελευταία χρόνια, όπως φαίνεται στο γράφημα για την παραγωγή ενέργειας από λιγνίτη και ΑΠΕ. Η πτώση στην παραγωγή από λιγνίτη παρατηρείται ανεξάρτητα από το ποιος είναι στην κυβέρνηση και δεν είναι ο μόνος λόγος για τις υψηλές τιμές, καθώς αυτές ήταν υψηλές ακόμη και όταν ο λιγνίτης κυριαρχούσε.
Μύθος: Η Ελλάδα υστερεί στις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ)
Από το 2019, η παραγωγή από ΑΠΕ έχει υπερδιπλασιαστεί, με την Ελλάδα να κατατάσσεται μεταξύ των χωρών της ΕΕ με υψηλό ποσοστό διείσδυσης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Η αύξηση αυτή αντικατοπτρίζεται στα δεδομένα, όπου φαίνεται ότι η παραγωγή από ΑΠΕ αγγίζει πλέον τα επίπεδα παραγωγής του λιγνίτη το 2012.
Αλήθεια: Η Ελλάδα χρησιμοποιεί πολύ φυσικό αέριο
Παρά την ανάπτυξη των ΑΠΕ, η Ελλάδα εξακολουθεί να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από το φυσικό αέριο, ειδικά επειδή δεν διαθέτει πυρηνικά και έχει περιορισμένη υδροηλεκτρική ενέργεια σε σχέση με άλλες χώρες. Όπως φαίνεται στο γράφημα, όταν υπάρχει επαρκής παραγωγή από ΑΠΕ, η τιμή της ενέργειας τείνει να μειώνεται. Όμως, όταν το σύστημα χρειάζεται περισσότερο φυσικό αέριο, οι τιμές ανεβαίνουν.
Αλήθεια: Η Ελλάδα είναι σε μια γειτονιά της ΕΕ με υψηλές τιμές
Οι τιμές της ενέργειας στη νοτιοανατολική Ευρώπη, περιλαμβανομένης της Ελλάδας και της Ιταλίας, είναι διαχρονικά υψηλές, κάτι που επηρεάζει και την ελληνική αγορά. Η Ιταλία, ο μεγαλύτερος εισαγωγέας ηλεκτρικής ενέργειας στην ΕΕ, συχνά «τραβάει» τις τιμές προς τα πάνω λόγω της μεγάλης ζήτησής της.
Μύθος: Η εξυγίανση της ΔΕΗ ανέβασε τις τιμές
Αν και η αναδιάρθρωση της ΔΕΗ βελτίωσε το επίπεδο του ανταγωνισμού, οι γεωγραφικοί και οικονομικοί παράγοντες εξακολουθούν να παίζουν καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών. Ακόμη και το 2015, πριν την αναδιάρθρωση, οι τιμές στην Ελλάδα ήταν ήδη υψηλές.
Αλήθεια: Οι ΑΠΕ και οι διασυνδέσεις θα μειώσουν τις τιμές
Το μέλλον της ενέργειας στην Ελλάδα προϋποθέτει την ενίσχυση των ΑΠΕ και την προσθήκη νέων διασυνδέσεων με την Κεντρική Ευρώπη. Η σύνδεση της αγοράς της Νοτιοανατολικής Ευρώπης με την Κεντρική Ευρώπη θα μπορούσε να βοηθήσει στη σταθεροποίηση των τιμών και να προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια και ευελιξία στο ενεργειακό σύστημα της χώρας.
Σύμφωνα με τον κ. Τσάφο, η ελληνική αγορά ενέργειας χαρακτηρίζεται από διάφορες προκλήσεις και ιδιαιτερότητες, οι οποίες πολλές φορές δεν σχετίζονται αποκλειστικά με τις αποφάσεις της εκάστοτε κυβέρνησης. Η εξάρτηση από το φυσικό αέριο, η γεωγραφική θέση και η ανάγκη για περαιτέρω ενίσχυση των ΑΠΕ και των διασυνδέσεων είναι τα κύρια σημεία που πρέπει να λάβουμε υπόψη για την πορεία προς μια πιο σταθερή και οικονομική ενεργειακή αγορά.
