Η πορνογραφία, δηλαδή κάθε μέσο που προορίζεται να απεικονίσει ή να περιγράψει σεξουαλικό περιεχόμενο με σκοπό να αυξήσει τη σεξουαλική διέγερση ή ευχαρίστηση, μπορεί να εξυπηρετήσει πολλούς σκοπούς.
Οι χρήστες μπορεί να αναζητούν τη σεξουαλική ευχαρίστηση, να θεωρούν ότι είναι ένας απολαυστικός τρόπος για να καταπολεμήσουν την πλήξη ή να στραφούν σε αυτήν επειδή νοιώθουν πίεση ή άγχος.
Οι στατιστικές δείχνουν ότι η πορνογραφία είναι ένας κοινός τόπος: Μια μελέτη του 2018 διαπίστωσε ότι το 91,5% των ανδρών και το 60,2% των γυναικών είχαν καταναλώσει πορνογραφικό υλικό στο διάστημα του τελευταίου μήνα.
Είναι σημαντικό να αναρωτηθούμε: Τι προκαλεί η προβολή τέτοιου είδους υλικού στον εγκέφαλό και στις σεξουαλικές και ρομαντικές σχέσεις της πραγματικής ζωής, και συγκεκριμένα στους ανθρώπους που το παρακολουθούν από πολύ νεαρή ηλικία;
Η Danielle Sukenik, Επίκουρη Καθηγήτρια Ψυχιατρικής στο Πανεπιστήμιο του Κολοράντο αναλύει στο The Conversation μερικές από αυτές τις συνέπειες.
Εγκεφαλικές αλλαγές
Ενώ μερικές από τις πιο σχετικές μελέτες που έγιναν πριν από μια δεκαετία ή και περισσότερο, παραμένουν εξαιρετικά σημαντικές, η διεξαγωγή νέων ερευνών σε αυτόν τον τομέα μπορεί να είναι δύσκολη λόγω της ευαίσθητης φύσης του θέματος.
Τα ελεγχόμενα πειράματα σε ανθρώπους, ιδιαίτερα αυτού του είδους, θεωρούνται εγγενώς ανήθικα, επομένως οι μελέτες βασίζονται κυρίως σε έρευνες και αναφορές.
Μια μελέτη του 2015 – μία από τις πρώτες μελέτες με scan εγκεφάλου σε άνδρες χρήστες – διαπίστωσε συσχέτιση μεταξύ της χρήσης πορνογραφίας και της μειωμένης φαιάς ουσίας σε τμήμα του συστήματος «ανταμοιβής» του εγκεφάλου που εμπλέκεται στα κίνητρα και τη λήψη αποφάσεων.
Η μελέτη ανέφερε επίσης χαμηλότερη ανταπόκριση στην πορνογραφία και σε άλλα σεξουαλικά ερεθίσματα λόγω απευαισθητοποίησης.
Αυτό το μοτίβο πιθανότατα προκύπτει από τη χαμηλότερη συνδεσιμότητα μεταξύ του προμετωπιαίου φλοιού – του τμήματος λήψης αποφάσεων του εγκεφάλου – και της ανταμοιβής καθώς καταναλώνεται περισσότερο πορνό.
Αυτό με τη σειρά του οδηγεί σε αυξημένη επιθυμία και παρορμητικότητα προκειμένου να επιτευχθούν τα προηγούμενα επίπεδα ανταμοιβής στον εγκέφαλο.
Κλιμακούμενη χρήση
Μια άλλη μελέτη, που δημοσιεύθηκε το 2016, διαπίστωσε ότι το 49% των υποκειμένων είχε βιώσει την εμπειρία της αναζήτησης περιεχομένου που προηγουμένως δεν τους ενδιέφερε ή που το θεωρούσαν αηδιαστικό.
Καθώς η πορνογραφία μπορεί να επηρεάσει τις αλλαγές στον εγκέφαλο και τις επακόλουθες αντιδράσεις ευχαρίστησης, οι χρήστες πορνό μπορεί τελικά να νιώσουν την ανάγκη να αναζητήσουν πιο ακραίο περιεχόμενο.
Αυτή η επιδίωξη, στην προσπάθεια να παρακάμψει τη χημεία του μεταβαλλόμενου εγκεφάλου, μπορεί να προκαλέσει διαταραχή στη ζωή και τις σχέσεις του ατόμου.
Πώς οι σχέσεις μπορεί να επηρεαστούν
Ενώ ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι η χρήση πορνογραφίας μπορεί να βοηθήσει την εξερεύνηση της σεξουαλικότητας στα ζευγάρια, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης ποιότητας και συχνότητας του σεξ, οι περισσότερες μελέτες υπογραμμίζουν τις αρνητικές επιπτώσεις.
Η χρήση πορνογραφίας συχνά συνδέεται με λιγότερη ικανοποίηση και σταθερότητα στις σχέσεις.
Τα υψηλότερα ποσοστά απιστίας, τα χαμηλότερα επίπεδα δέσμευσης, η αυξημένη συναισθηματική απόσταση και η απώλεια εμπιστοσύνης είναι επίσης εμφανή στις σχέσεις που επηρεάζονται από την προβληματική χρήση πορνό.
Έχουν επίσης αναφερθεί οι προκλήσεις που σχετίζονται με μη ρεαλιστικές προσδοκίες, μειωμένο σεξουαλικό ενδιαφέρον για τον σύντροφο και αυξημένη ανασφάλεια του συντρόφου.
Μια έρευνα του 2011 διαπίστωσε ότι από την μια οι γυναίκες δήλωναν συχνότερα ότι έκαναν λιγότερο σεξ ως αποτέλεσμα της χρήσης πορνογραφίας από τον σύντροφό τους ενώ οι άνδρες ανέφεραν ότι διεγείρονταν λιγότερο από το σεξ με την σύντροφό τους.
Μια μελέτη του 2021 που εξέτασε τη συσχέτιση μεταξύ της χρήσης πορνογραφίας και της σεξουαλικής δυσλειτουργίας σε νέους άνδρες ηλικίας 18-35 ετών διαπίστωσε ότι πάνω από το 20% των σεξουαλικά ενεργών συμμετεχόντων ανέφεραν κάποιο βαθμό στυτικής δυσλειτουργίας κατά το μήνα που προηγήθηκε.
Δεδομένης της επικράτησης της χρήσης πορνογραφίας καθώς και των δεδομένων που δείχνουν ότι η κατανάλωση πορνό μπορεί να βλάψει τις σχέσεις μεταξύ των στενών συντρόφων, τι μπορούν να κάνουν τα ζευγάρια γι’ αυτό;
Βρίσκοντας μια διέξοδο
Δεδομένου ότι η χρήση πορνογραφίας συνδέεται συχνά με ντροπή και μυστικότητα, είναι σημαντικό για τα ζευγάρια που αντιμετωπίζουν προβλήματα επειδή ένας από τους δύο καταναλώνει υπέρμετρα πορνογραφικό υλικό να το συζητήσουν ανοιχτά.
Η Sukenik μάλιστα τονίζει την σημασία την αναζήτηση υποστήριξης από αδειούχους θεραπευτές και ομάδες υποστήριξης.
Επιπτώσεις στους νέους
Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η πορνογραφία φτάνει στα χέρια των νέων σε μικρότερες ηλικίες, καθώς η προσβασιμότητα μέσω των κινητών τηλεφώνων και της χρήσης του διαδικτύου έχει αυξηθεί.
Μια μελέτη του 2022 από το Common Sense Media, έναν οργανισμό που έχει ως στόχο να βοηθήσει τους γονείς να πλοηγηθούν στο περιεχόμενο των μέσων ενημέρωσης, ανέφερε ότι το 73% των ερωτηθέντων στη μελέτη μεταξύ 13 και 17 ετών έχουν παρακολουθήσει πορνό.
Αυτό διαφέρει από τις προηγούμενες δεκαετίες.
Για παράδειγμα, μια μελέτη που διεξήχθη το 2005 διαπίστωσε ότι το 42% των νεαρών χρηστών του διαδικτύου είχαν εκτεθεί σε πορνογραφικό περιεχόμενο.
Η μελέτη του 2022 διαπίστωσε ότι το 54% αυτών των νέων δήλωσαν ότι είχαν εκτεθεί σε αυτό το υλικό πριν από την ηλικία των 13 ετών και το 15% στην ηλικία των 10 ετών ή μικρότερη.
Υποστηρίζεται πως έκθεση των νέων στην πορνογραφία μπορεί να προκαλέσει ανησυχία και να συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά διαταραχών προσωπικότητας και παρορμητικότητας.
Όσοι εκτίθενται σε πορνογραφία σε μικρότερες ηλικίες μπορεί επίσης να καταλήξουν με μη ρεαλιστικές απόψεις για τη σεξουαλική συμπεριφορά, καθώς και με πρώιμη σεξουαλική «εξερεύνηση».
Η χρήση πορνογραφίας θα μπορούσε να έχει ακόμη πιο βαθιές επιπτώσεις στον αναπτυσσόμενο εγκέφαλο, σύμφωνα με την Sukenik.
Αυτό συμβαίνει επειδή οι εγκέφαλοι των εφήβων βρίσκονται σε ταχεία ανάπτυξη και οι συνδέσεις σχηματίζονται και αναδιοργανώνονται με μεγάλη ταχύτητα κατά τη διάρκεια της εφηβικής ηλικίας, μια έννοια που ονομάζεται νευροπλαστικότητα.
Μια μελέτη του 2021 σε σχεδόν 11.000 Ευρωπαίους εφήβους ηλικίας 14 έως 17 ετών διαπίστωσε ότι όσοι εκτέθηκαν σε πορνογραφία είχαν περισσότερες πιθανότητες να εμπλακούν σε παραβίαση κανόνων και επιθετικές συμπεριφορές.
Αυτά τα πρότυπα οδηγούν στη μεγάλη ανάγκη για τη συμμετοχή των γονέων στη δραστηριότητα των παιδιών τους στο διαδίκτυο.
